Với các phương tiện đại chúng thì cụm từ thường trú nhân (Permanent Resident – Thẻ Xanh) và công dân Mỹ (U.S. Citizen) được đề cập đến rất nhiều lần tuy nhiên, vẫn có nhiều người sẽ nhầm lẫn giữa những khái niệm này. Cùng với WWPATH tìm hiểu xem thường trú nhân và công dân mỹ có những điểm gì giống và khác nhau.
1. Quyền lợi chung (cả Thẻ xanh & Công dân Mỹ)
✅ Được sinh sống, học tập và làm việc hợp pháp tại Mỹ.
✅ Được pháp luật Mỹ bảo vệ.
✅ Được cấp số an sinh xã hội (SSN), mở tài khoản ngân hàng, sở hữu tài sản, hưởng phúc lợi y tế/xã hội cơ bản.
2. Điểm khác biệt chính
| Tiêu chí | Thường trú nhân (Green Card) | Công dân Mỹ |
|---|---|---|
| Thời hạn | Thẻ xanh thường có giá trị 10 năm (cần gia hạn). Có loại điều kiện 2 năm (EB-5, kết hôn). | Vĩnh viễn, không hết hạn. |
| Quyền bầu cử | ❌ Không được bầu cử hoặc tham gia tranh cử. | ✅ Được bầu cử, ứng cử vào hầu hết vị trí chính trị. |
| Hộ chiếu & du lịch | Giữ hộ chiếu gốc quốc gia. Khi ra/vào Mỹ phải dùng thẻ xanh. Du lịch nước ngoài bị giới hạn (nguy cơ mất PR nếu ở ngoài Mỹ > 1 năm). | Có hộ chiếu Mỹ, được miễn visa/ưu tiên nhập cảnh vào hơn 180 quốc gia. Có quyền lãnh sự bảo hộ toàn cầu. |
| Công việc trong chính phủ | Bị hạn chế (không được làm các công việc yêu cầu công dân, an ninh quốc gia). | Không hạn chế, có thể vào quân đội, cơ quan chính phủ, tình báo, an ninh. |
| Bảo lãnh thân nhân | Chỉ bảo lãnh: vợ/chồng, con chưa kết hôn. Thời gian chờ khá lâu. | Có thể bảo lãnh: vợ/chồng, con (mọi tình trạng), cha mẹ, anh chị em. Thời gian nhanh hơn. |
| Nguy cơ mất status | Có thể mất thẻ xanh nếu phạm tội nghiêm trọng, vi phạm nghĩa vụ cư trú, ở ngoài Mỹ quá lâu. | Không thể bị tước quốc tịch trừ trường hợp gian lận khi nhập tịch. |
| Quyền lợi phúc lợi xã hội | Được hưởng đa số phúc lợi sau 5 năm cư trú, nhưng vẫn có hạn chế. | Được hưởng toàn bộ phúc lợi (Medicare, Medicaid, trợ cấp xã hội). |
| Thuế vụ | Phải khai thuế toàn cầu như công dân Mỹ. | Phải khai thuế toàn cầu. |
| Nhập tịch | Sau 5 năm (hoặc 3 năm nếu kết hôn công dân Mỹ) có thể nộp đơn nhập tịch. | Đã là công dân vĩnh viễn. |
👉 Có thể hiểu: Thẻ xanh là “quyền ở Mỹ”, còn Quốc tịch Mỹ là “thuộc về Mỹ”.
3. Những Điểm Khác Biệt Sâu Hơn Giữa Thường Trú Nhân Và Công Dân Mỹ
1. Quyền Du Lịch và Tự Do Đi Lại: Một Khác Biệt Lớn
Đây là điểm khác biệt ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày.
- Thường Trú Nhân (Thẻ Xanh):
- “Dây neo” vô hình: Về mặt pháp lý, Thường Trú Nhân được xem là người có ý định “cư trú vĩnh viễn” tại Mỹ. Bất kỳ chuyến đi nào ra ngoài nước Mỹ đều có thể bị xem xét. Nếu bạn ở ngoài Mỹ hơn 6 tháng, nhân viên Hải quan và Biên phòng (CBP) tại sân bay có quyền chất vấn về ý định cư trú thực sự của bạn.
- Nguy cơ “Từ bỏ nơi cư trú” (Abandonment of Residence): Nếu ở ngoài Mỹ hơn 1 năm mà không có Giấy phép Tái nhập cảnh (Re-entry Permit), bạn gần như chắc chắn bị xem là đã từ bỏ Thẻ Xanh. Ngay cả khi có Re-entry Permit, việc vắng mặt quá lâu (ví dụ, 4-5 năm) vẫn có thể gây rắc rối.
- Bằng chứng duy trì ràng buộc: Khi tái nhập cảnh sau một chuyến đi dài, bạn có thể cần chứng minh mình vẫn duy trì các ràng buộc với Mỹ như: có nhà cửa, có việc làm, khai thuế, có tài khoản ngân hàng…
- Công Dân Mỹ:
- Tự do tuyệt đối: Một khi đã là công dân, bạn có thể sống ở nước ngoài bao lâu tùy thích (dù 10 năm hay 20 năm) mà không bao giờ có nguy cơ mất quyền công dân. Hộ chiếu Mỹ là sự đảm bảo cho quyền được trở về quê hương bất cứ lúc nào.
- Bảo hộ lãnh sự: Khi gặp rắc rối ở nước ngoài (mất hộ chiếu, bị bắt giữ, thiên tai, chính biến…), bạn sẽ nhận được sự hỗ trợ và bảo vệ từ Đại sứ quán hoặc Lãnh sự quán Mỹ. Đây là một đặc quyền mà Thường Trú Nhân không có.
2. Quyền Lợi Con Cái và Tính Kế Thừa Quốc Tịch
- Thường Trú Nhân: Nếu một Thường Trú Nhân sinh con ở nước ngoài, đứa trẻ đó không tự động trở thành công dân Mỹ. Đứa trẻ phải được bảo lãnh và trải qua quy trình nhập cư để có Thẻ Xanh.
- Công Dân Mỹ: Nếu một công dân Mỹ (đáp ứng một số yêu cầu về thời gian cư trú tại Mỹ) sinh con ở nước ngoài, đứa trẻ đó trong hầu hết các trường hợp sẽ tự động được hưởng quốc tịch Mỹ từ khi sinh ra (Acquisition of U.S. Citizenship at Birth). Đây là một lợi thế khổng lồ, đảm bảo tương lai cho thế hệ sau.
3. Nghĩa Vụ Công Dân: Không Chỉ Có Quyền Lợi
Trở thành công dân Mỹ đi kèm với những nghĩa vụ mà Thường Trú Nhân không có.
- Nghĩa vụ bồi thẩm đoàn (Jury Duty): Công dân Mỹ từ 18 tuổi trở lên có nghĩa vụ tham gia các phiên tòa xét xử với tư cách là bồi thẩm viên khi được triệu tập. Đây được coi là một trong những trụ cột của hệ thống tư pháp Hoa Kỳ. Thường Trú Nhân được miễn trừ nghĩa vụ này.
- Đăng ký Nghĩa vụ Quân sự (Selective Service System): Nam công dân Mỹ (và cả nam Thường Trú Nhân) trong độ tuổi từ 18 đến 25 bắt buộc phải đăng ký với Hệ thống Tuyển quân. Mặc dù Mỹ hiện không có chế độ quân dịch bắt buộc, việc đăng ký là yêu cầu pháp lý. Không đăng ký có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là khi xin nhập tịch sau này.
4. Các Lợi Ích Giáo Dục và Tài Chính
- Học bổng và Hỗ trợ tài chính: Nhiều học bổng, trợ cấp, và các khoản vay sinh viên của liên bang hoặc các tổ chức tư nhân chỉ dành riêng cho công dân Mỹ. Thường Trú Nhân có thể tiếp cận được một số nguồn hỗ trợ, nhưng bị hạn chế hơn.
- Việc làm trong Chính phủ Liên bang: Bảng so sánh của bạn đã nêu rất đúng. Cần nhấn mạnh rằng, các vị trí nhạy cảm liên quan đến an ninh quốc gia, tình báo (CIA, FBI), ngoại giao, và các cấp hoạch định chính sách cao nhất gần như chỉ tuyển dụng công dân Mỹ.
5. Tính Vĩnh Viễn và An Toàn
- “Thẻ Xanh là một đặc ân, Quốc tịch là một quyền”: Đây là cách nói để phân biệt bản chất. Thẻ Xanh là một “đặc ân” (privilege) có thể bị thu hồi nếu bạn vi phạm pháp luật hoặc các quy định về cư trú. Quốc tịch là một “quyền” (right) gần như không thể bị tước đoạt.
- Thay đổi luật pháp trong tương lai: Quyền lợi của Thường Trú Nhân có thể bị ảnh hưởng bởi những thay đổi trong luật di trú trong tương lai. Ngược lại, quyền của công dân được Hiến pháp bảo vệ và rất khó bị thay đổi.
4. Tóm tắt
- Thẻ xanh = quyền sinh sống & làm việc dài hạn tại Mỹ, nhưng vẫn còn hạn chế về chính trị, du lịch, bảo lãnh thân nhân, nguy cơ mất status.
- Công dân Mỹ = địa vị pháp lý cao nhất, toàn quyền và vĩnh viễn, hộ chiếu mạnh, quyền bầu cử, ít rủi ro mất tư cách.
Chúc bạn sớm nhận được visa đi Mỹ như ý. Nếu cần thêm hướng dẫn chi tiết, đừng quên tham khảo các bài viết liên quan trên website WWPATH của chúng tôi.
Thông tin liên hệ:
🏢 Văn phòng: Tầng 15, Phòng 1505, Tòa nhà Doji, 81-83-83B-85 Hàm Nghi, P. Nguyễn Thái Bình, Q.1, TP.HCM
📱 Hotline: 090.119.3378
🌍 Website: https://wwpath.vn
📧 Email: admin1@wwpath.us
